ဗုဒၶဘာသာတြင္ လက္ခံထားေသာ ေသျခင္း (၄)မ်ိဳး ရွိ၏။
(၁) အသက္တမ္းကုန္၍ ေသျခင္း။
(၂) ကံစြမ္းကုန္၍ ေသျခင္း။
(၃) အသက္တမ္း၊ ကံစြမ္း ႏွစ္ပါးကုန္၍ ေသျခင္း။
(၄) ဥပေစၧဒကကံျဖင့္ ေသျခင္း။
သတၱဝါတို႔မွာ ဤေသျခင္း ၄-မ်ိဳးအနက္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ေသၾကရ၏။
ထိုသို႔ ေသၾကေသာအခါ ေသခါနီး၌ ‘ကံ’၊ ‘ကမၼနိမိတ္’၊ ‘ဂတိနိမိတ္’ သံုးမ်ိဳးအနက္ တစ္ခုခု ေပၚ၏။
(၁)ကံ = ေနာက္ဘဝမွာ ပဋိသေႏၶအက်ိဳးေပးေတာ့မည့္ ေရွးတုန္းက ျပဳခဲ့ေသာ
(မေသမီ ယခုဘဝတြင္ ျပဳခဲ့ေသာ ကံမ်ားလည္း ျဖစ္ႏိုင္၏) ကုသိုလ္ကံ, အကုသိုလ္ကံ။
ဤကံသည္ အတိတ္က ျဖစ္ခဲ့ေသာ အာ႐ုံျဖစ္၍ မေနာဒြါရ၌ ထင္၏။
(၂)ကမၼနိမိတ္ = ကံျပဳစဥ္ ေတြ႕ၾကံဳရေသာ အာ႐ုံေျခာက္ပါး။
(ဥပမာ – ေက်ာင္းေဆာက္ရာ၌ သကၤန္းအလႉ, ဆြမ္းအလႉ စသည္)တို႔
ထင္ေပၚတတ္၏။
အာ႐ုံေျခာက္ပါးလံုး၌ ျဖစ္၍ ထိုက္သည့္အားေလ်ာ္စြာ ဒြါရေျခာက္ပါး၌ ထင္၏။
(၃)ဂတိနိမိတ္ = အနာဂတ္ေရာက္ရမယ့္ဘဝ ေတြ႕ၾကံရလတံ့ေသာ အာ႐ုံ။
(ဥပမာ – အမိဝမ္းေရ၊ ငရဲဘံု), “ထိုေရာက္မည့္အရပ္တြင္ ေတြ႕ၾကံဳခံစားရမည့္ အရာမ်ား”
(ဥပမာ – လင္းတ၊ ေခြး၊ ငရဲမီး၊ ငရဲထိန္း၊ နတ္သား၊ နတ္သမီး)ေပၚတတ္၏။
ပဋိသေႏၶအက်ိဳးေပးေတာ့မည့္ ကံ ၊ ကံမၼနိမိတ္ ႏွင္. ဂတိနမိတ္ တို.သည္ မေသမီ ဘ၀မွ မဟုတ္ဘဲ
ေရွးေရွးဘ၀မ်ားစြာက လည္း ကံ ၊ ကံမၼနိမိတ္ ႏွင္. ဂတိနမိတ္ တို.လည္း ျဖစ္ႏိူင္ပါသည္။
(အက်ယ္ကို ကံမၼဖလသုတ္ေတာ္တြင္ ဖတ္ရွဳႏိူင္သည္)
ထိုသို.တစ္ဘ၀၏ ေနာက္ဆံုးစိတ္(စုတိစိတ္)ျဖစ္ျပီးေနာက္ အျခားမရွိ ေနာက္ဘ၀တြင္ ပဋိသေႏၶစိတ္ ျဖစ္သည္။
အျခားမရွိဆိုသည္မွာ တဆက္တစပ္ထဲျဖစ္သည္ကိုဆိုလိုသည္။
ေသျခင္းႏွင္.ပတ္သတ္၍ ဗုဒၶ ဘာသာ မ်ား အထူးသိရန္ ဒိ႒ိ ႏွစ္ပါးကို ေအာက္တြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။
သႆတဒိ႒ိ ဥေစၧဒဒိ႒ိ ႏွစ္ရပ္သည္ ႐ုပ္နာမ္အေပၚ၌ အတၱစြဲလမ္းမႈကို အရင္းခံ၍ ျဖစ္၏။
“ေရွးဘဝက အတၱျဖစ္ေသာ ႐ုပ္ သို႔မဟုတ္ နာမ္သည္ပင္ ဘဝသစ္၌ ဆက္လက္ပါလာ၏”
ဟု ယူလွ်င္ “သတၱဝါသည္ မျပတ္မစဲ ၿမဲ၏”ဟု ယူေသာ သႆတအယူဘက္သို႔ ပါဝင္၏။
“ေရွးဘဝက အတၱျဖစ္ေသာ ႐ုပ္နာမ္ဟူသမွ်ႏွင့္ လံုးဝ အဆက္အသြယ္ မရွိ ျပတ္၏”ဟု ယူလွ်င္
ဥေစၧဒအယူဘက္သို႔ သက္ဝင္ျပန္၏။
ထိုဒိ႒ိႏွစ္မ်ိဳးမွ ကင္းလြတ္ဖို႔ရာ “ေရွးဘဝက အေၾကာင္းႏွင့္လည္း မကင္းတတ္၊
တိုက္႐ိုက္ပါလာျခင္းလည္း မရွိ” ဟုသာ ယူရာ၏။
ဘဝသစ္၌ ပဋိသေႏၶဝိညာဏ္သည္ ဘဝေဟာင္းက ႐ုပ္နာမ္မ်ား တိုက္႐ိုက္ ေျပာင္းေ႐ႊ႕လာျခင္း
မဟုတ္။ ဘဝေဟာင္းက အေၾကာင္းမ်ားႏွင့္လည္း မကင္းႏိုင္။
ေတာင္အနီး၌ ဟစ္ေအာ္ေသာ အသံသည္ ေတာင္နံရံကို တိုက္ခိုက္မိေသာအခါ ‘ပဲ့တင္သံ’
ျပန္ထြက္လာသကဲ့သို႔တည္း။ပဲ့တင္သံသည္ မူလေအာ္သံလည္း မဟုတ္။ မူလေအာ္သံႏွင့္
ကင္းလ်က္လည္း မျဖစ္ႏိုင္။
ထို႔အတူ ပဋိသေႏၶဝိညာဏ္သည္ ဘဝေဟာင္းက ႐ုပ္နာမ္အဆက္လည္း မဟုတ္၊
ဘဝေဟာင္းက အဝိဇၨာ တဏွာ သခၤါရ အေၾကာင္းမ်ားႏွင့္လည္း မကင္းႏိုင္။
ဆီမီးတစ္ခုမွ ဆီမီးကူးညႇိရာ၌ ဒုတိယမီးသည္ ပထမဆီမီး၏ အဆက္လည္း မဟုတ္၊
ပထမဆီမီးႏွင့္လည္း မကင္းႏိုင္ပံု၊
တံဆိပ္ႏွိပ္ရာ၌ တံဆိပ္ရာသည္ မူလတံဆိပ္၏ အဆက္လည္း မဟုတ္၊
မူလတံဆိပ္ႏွင့္လည္း မကင္းႏိုင္ပံုကို ဥပမာေဆာင္၍ ျပၾကသည္။
ကိုးကား
(သၿဂိဳဟ္ဘာသာဋီကာ၊ အရွင္ဇနကာဘိဝံသ)
